Voedingssupplementen: zin en onzin

De voedingsaanbevelingen moeten prioritair worden ingevuld via een evenwichtige en gevarieerde voeding. Wie eet volgens de richtlijnen van de voedingsdriehoek, heeft geen voedingssupplementen nodig, ook niet tijdens de wintermaanden.

Geen excuus

Wie weinig tijd en aandacht wil besteden aan zijn voeding, zoekt gemakkelijk zijn toevlucht tot verrijkte voedingsmiddelen en/of voedingsupplementen. Deze tactiek kan een slecht samengestelde voeding niet goedmaken of vervangen. Wie in het algemeen te veel vet, zoet en zout en te weinig vezels, groenten en fruit eet, kan zijn voeding niet gezond maken met verrijkte producten of supplementen. Integendeel, een grote concentratie van een bepaalde stof innemen via bijvoorbeeld een supplement, kan de absorptie, het biologische transport en het metabolisme van andere voedingsstoffen tegenwerken en de voedingsstatus verstoren.

Risicogroepen

Sommige groepen zoals baby’s, jonge kinderen, vrouwen die zwanger willen worden, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven, ouderen en mensen die ziek zijn, hebben meer nodig van bepaalde vitaminen en mineralen. Wanneer de voeding deze hoeveelheden niet kan leveren, is een aanvulling via verrijkte voedingsmiddelen of voedingssupplementen wel nuttig. Ze kunnen een goede voeding echter niet vervangen en mogen geen gemaksoplossing worden. Overleg met de arts is altijd aangewezen.

Veganisten die alle dierlijke producten mijden en zo ook de inname van bepaalde essentiële voedingsstoffen in het gedrang brengen (vooral calcium, ijzer en vitamine B12), zijn eveneens aangewezen op verrijkte voedingsmiddelen en voedingssupplementen.

Meerwaarde van een gezonde voeding

Nutriënten in de voeding kunnen elkaars absorptie en werking in het lichaam bevorderen maar ook tegenwerken. Vandaar dat het belangrijk is dat ze in de juiste verhoudingen worden aangebracht. Vitamine C in groenten en fruit bevordert bijvoorbeeld de opname van ijzer uit volkoren graanproducten. Zodra voedingsstoffen worden geïsoleerd in voedingssupplementen vervalt deze wisselwerking grotendeels.
In een gevarieerde voeding zitten bovendien nog vele andere nuttige stoffen die niet in een voedingssupplement zitten. Groenten en fruit bieden naast vitaminen bijvoorbeeld ook nog voedingsvezels, kalium en polyfenolen. Melk bevat niet alleen calcium maar ook de vitaminen B2 en B12 en hoogwaardige eiwitten. Wie meer evenwichtig en gevarieerd eet, gebruikt doorgaans ook minder vetrijke en zoete voedingsmiddelen en komt er meestal goedkoper vanaf dan met een voedingssupplement.

Hoe meer, hoe beter?

Supplementen mogen niet op eigen initiatief worden gebruikt om therapeutische of farmacologische effecten na te streven. In zijn adviezen stelt de Hoge Gezondheidsraad het misbruik aan de kaak van bepaalde weinig onderbouwde of uit de lucht gegrepen praktijken, die gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid (bv. algemene supranutritionele innames). De Raad heeft vastgelegd hoeveel vitaminen en sporenelementen er maximaal aan voedingsmiddelen mogen worden toegevoegd en in voedingssupplementen mogen aanwezig zijn om gezondheidsrisico’s te vermijden. Bepaalde vitaminen (bv. A en D) en mineralen (bv. ijzer, selenium, jodium) kunnen in een te hoge dosis toxisch zijn. De vastgelegde ADH’s volstaan om de behoefte van meer dan 97,5 % van de bevolking te dekken. Meer innemen is meestal nutteloos en een verspilling van middelen.