Gezonde leefstijl ter preventie van kanker

Na roken zijn overgewicht en obesitas de tweede belangrijkste risicofactor van kanker. Zwaarlijvigheid wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op de ontwikkeling van 12 mogelijke kankers. Mogelijk betrokken mechanismen zijn een verhoogde insulineresistentie met meer productie van het groeihormoon IGF-1 en een chronische staat van ontsteking wat de cellulaire proliferatie bevordert. Een gezond lichaamsgewicht is dan ook een belangrijke preventieve maatregel.

Wees minstens 30 minuten per dag matig fysiek actief (bv. stevig wandelen, fietsen) en vermijd zoveel mogelijk sedentair gedrag, dat wil zeggen niet te lang stilzitten. Voldoende fysieke activiteit verlaagt het risico op vooral colon-, baarmoederslijmvlies- en borstkanker en voorkomt mee ongewenste gewichtstoename en zwaarlijvigheid.

Groenten en fruit verlagen waarschijnlijk het risico op verschillende soorten kanker door onder meer hun aanbreng van vezels en bioactieve stoffen waaronder verschillende antioxidanten. Omwille van hun vezelinhoud zijn ook volkoren producten en peulvruchten aanraders. Mogelijk gaat het om een combinatie-effect van verschillende voedingsstoffen. Bovendien draagt het vezelgehalte van deze voedingsmiddelen bij tot een beter verzadigingsgevoel en daardoor gewichtscontrole.
Melk, calciumrijke voedingsmiddelen en look verlagen waarschijnlijk het risico op colorectaalkanker en koffie het risico op baarmoederslijmvlieskanker. Voor andere voedingsfactoren die in verband worden gebracht met kanker (bv. wettelijk toegepaste additieven in de voeding, pesticiden, rode wijn) is er vooralsnog geen of onvoldoende wetenschappelijk bewijs.

Beperk de consumptie van gesuikerde dranken, fastfood en andere verwerkte voedingsmiddelen die rijk zijn aan vet, suiker en zout. Deze maatregel is vooral bedoeld om een overmatige energie-inname en dus een ongewenste gewichtstoename en te hoog lichaamsgewicht te vermijden.  Een te zoute voeding verhoogt waarschijnlijk het risico op maagkanker. Te veel zout kan het maagslijmvlies aantasten en de werking van andere carcinogene bestanddelen zoals nitrosamines en de Helicobacter Pylori-bacterie versterken.

Er is een verband gevonden tussen colorectaalkanker en veel rood vlees (dat betekent alle vleessoorten behalve gevogelte) en vleeswaren eten. Er zijn verschillende hypothesen over de achterliggende mechanismen die nog bijkomend onderzoek vergen: een te hoge inname van heamijzer, nitriet in vleesproducten, de vorming van bepaalde kankerverwekkende stoffen zoals heterocyclische amines als men vlees te lang en te hard laat bakken bij hoge temperaturen. Het WCRF-rapport bevestigt de belangrijke nutritionele waarde van vlees als bron van hoogwaardige eiwitten, ijzer, zink en vitamine B12. Daarom wordt geenszins aangeraden om vlees uit de voeding te schrappen maar wel om rood vlees te beperken tot 500 g per week, om te variëren met gevogelte, vis, eieren en peulvruchten en om vlees te combineren met veel groenten.

Drink niet meer dan maximaal 10 standaard alcoholische dranken per week en drink niet op dagdagelijkse basis. Drink bij voorkeur geen alcohol. Reeds vanaf 1 glas alcohol (~ 10 g ethanol) per dag, ongeacht de soort, wordt een verhoogd risico op verschillende kankers vastgesteld. Hoe minder alcohol, hoe beter. Het gevaar schuilt vooral in het effect van acetaldehyde, het voornaamste mutagene metaboliet van ethanol. Er is ook een sterke synergie vastgesteld tussen alcohol- en tabaksgebruik.

Wie geen voedingstekorten heeft, heeft ter preventie van kanker geen bewezen baat bij voedingssupplementen, integendeel soms. Let bijvoorbeeld op voor voedingssupplementen met grote dosissen bèta-caroteen (20-30 mg per dag). Deze zouden het risico op longkanker kunnen vergroten. Een nutritionele dosis bèta-caroteen (3-6 mg per dag) verlaagt daarentegen waarschijnlijk het risico op slokdarmkanker. Door te variëren met groenten en fruit zoals wortelen, groene kool, spinazie en abrikozen kan makkelijk aan de nutritionele dosis worden voldaan.

Borstvoeding geven (bij voorkeur gedurende 6 maanden) beschermt de moeder tegen borstkanker. Borstvoeding beschermt het kind tegen de ontwikkeling van overgewicht en obesitas op latere leeftijd en zo ook de verschillende vormen van kanker waarbij overgewicht en obesitas een belangrijke risicofactor voor zijn.

Raadpleeg hier het volledige rapport van het WCRF

1. Global cancer data by country: Exploring which countries have the highest cancer rates. Beschikbaar via: https://www.wcrf.org/dietandcancer/cancer-trends/data-cancer-frequency-country. Geraadpleegd 2019 juli 15.
2. About our Cancer Prevention Recommendations: What are they and how do they reduce cancer risk? https://www.wcrf.org/dietandcancer/recommendations-about. Geraadpleegd 2019 juli 15.
3. Wereld Kanker Onderzoek Fonds. Rapport over voeding, leefstijl en kanker. Beschikbaar via: https://www.wkof.nl/nl/onderzoek/rapport-over-voeding-leefstijl-en-kanker. Geraadpleegd 2019 juli 10.
4. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cander: A Global Perspective: A summary of the Third Expert Report. Beschikbaar via: https://www.wcrf.org/sites/default/files/Summary-of-Third-Expert-Report-2018.pdf. Geraadpleegd 2019 juli 15.
5. Cancer Prevention Recommendations. Beschikbaar via: https://www.wcrf.org/dietandcancer/cancer-prevention-recommendations. Geraadpleegd 2019 juli 18.