Waarom is het ontbijt belangrijk?

Broodnodige energie

’s Morgens energie bijtanken is noodzakelijk om belangrijke intellectuele en/of fysieke prestaties in de voormiddag tot een goed einde te brengen. De hersenen functioneren op glucose als energiebron. Niet ontbijten of bijtanken na een weldoende nachtrust, leidt tot een verdere daling van de glucoseconcentratie. Het is dus belangrijk om de glucoseconcentratie na de nachtrust snel te herstellen tot de normale basiswaarden, en dit via een goed samengesteld ontbijt.

Een ruim aanbod aan essentiële voedingsstoffen

Om optimaal te kunnen functioneren heeft ons lichaam niet alleen energie nodig. De dagelijkse noden aan andere essentiële voedingsstoffen zoals eiwitten, mineralen, vitaminen en vezels moeten ook adequaat worden ingevuld. Een goed ontbijt brengt essentiële voedingsstoffen aan die niet altijd in voldoende mate door de andere maaltijden worden gecompenseerd. Niet-ontbijters missen zo bijvoorbeeld vaak een moment om typische ontbijtproducten zoals melk(producten), volkorenbrood en fruit te nemen waardoor de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid voor deze voedingsmiddelen in het gedrang kan komen. Een belangrijke reden dus om te ontbijten.

Het ontbijt overslaan, geen goed idee

Het ontbijt overslaan kan de drang naar snoepen in de voormiddag vergroten. Wanneer men in de voormiddag een appelflauwte voelt aankomen, staat er meestal geen gezond ontbijt klaar. Er wordt dan snel gekozen voor een koek of snoep uit de automaat of een ontbijtkoek bij de bakker om de hoek op weg naar school of het werk. De ’s morgens uitgespaarde calorieën kunnen zo snel gecompenseerd worden met extra calorieën en weinig of geen essentiële voedingsstoffen.

Wie ’s morgens niet eet, heeft mogelijks ook de neiging om de volgende maaltijden uit te breiden. De trend om in plaats van een tweede broodmaaltijd bijvoorbeeld pizza, lasagne of wat pasta te nemen, versterkt dit gevaar nog. Dit kan uiteindelijk resulteren in een hogere totale en vaak ook onevenwichtige voedingsinname dan wanneer men de dag zou starten met een goed ontbijt.

Verband tussen niet ontbijten en overgewicht

Op basis van observationele studies lijkt een hoge BMI vaker geassocieerd met niet ontbijten en ontbijten met minder gewichtstoename in de loop van de tijd. Er kunnen echter nog andere (leefstijl)factoren (bv. iemand die ontbijt, leeft over het algemeen gezonder of is meer fysiek actief) meespelen die in observationele studies niet altijd zijn of kunnen worden gecontroleerd. Bovendien vond een recente systematische review van RCT’s onvoldoende bewijs voor de hypothese dat niet ontbijters uitgespaarde calorieën tijdens andere maaltijden zouden overcompenseren en dat ontbijters meer gewicht zouden verliezen dan niet ontbijters. Zij die het ontbijt oversloegen, namen weliswaar 250 kcal minder in per dag. De RCTs waren echter van lage kwaliteit en liepen evenwel over te korte periodes. Meer kwalitatieve RCTs zijn nodig om de rol van ontbijten bij gewichtsmanagement te onderzoeken.

De stelling dat ontbijten kan helpen om gewicht te verliezen en een gezond gewicht te houden, mist dus nog wetenschappelijke bewijskracht. Desondanks zijn er nog genoeg goede redenen om mensen aan te moedigen om een gezond ontbijt te nemen in het kader van een gezond voedingspatroon.

Jong geleerd is oud gedaan

Een gezond ontbijt brengt de kinderen goede voedingsgewoonten bij waar ze nu en later alle baat bij hebben. Ze leren bovendien dat het belangrijk is om regelmaat te brengen in de voeding en de tijd te nemen om te eten. Tot slot is de dag rustig starten met een goed ontbijt samen met het gezin gewoon gezellig en het wapent je beter tegen de stress die een werkdag met zich kan meebrengen.

Wie neemt een ontbijt?

Volgens de Belgische voedselconsumptiepeiling van 2014 neemt bijna vier op de vijf Belgen (78%) ouder dan 15 jaar regelmatig, dat betekent minstens vijf dagen per week, een ontbijt en 71% van de Belgen ontbijt dagelijks. Vrouwen (82%) nemen frequenter  regelmatig een ontbijt dan mannen (74%). Het percentage regelmatige ontbijters stijgt, na correctie voor leeftijd en geslacht, significant met het opleidingsniveau. Adolescenten en vooral ook jongvolwassenen slaan vaker het ontbijt over dan senioren. De resultaten van de Belgische gezondheidsenquête van 2018 liggen in de dezelfde lijn. Doorgaans wordt er te snel, te licht en te zoet ontbeten. Melkproducten en fruit komen nog te weinig aan bod. De voordelen van een goed ontbijt zijn nochtans niet te onderschatten.