leestijd

Vruchtgroenten

Vruchtgroenten bieden veel en een gezonde variatie en geven onze keuken een zuiders tintje. Welke voordelen bieden ze nog meer?

Wat zijn vruchtgroenten?

Vruchtgroenten zijn groenten waarvan, in tegenstelling tot de meeste andere groenten, de vruchten worden gegeten. De bekendste en meest gegeten soorten zijn tomaten, aubergines, courgetten, komkommers, paprika’s en pompoenen.

Zijn vruchtgroenten groenten of fruit?

De grens tussen groenten en fruit is niet altijd eenduidig te bepalen. Er is immers geen eenduidige wetenschappelijk plantkundige definitie voor wat enerzijds een groente en anderzijds fruit is.

Meestal worden vruchten die ontstaan zijn uit al dan niet bevruchte bloemen beschouwd als fruit en worden groenten gedefinieerd als alle andere eetbare delen van planten. Volgens deze definitie zijn vruchtgroenten dus geen groenten maar fruit.
Er is echter een andere definitie die stelt dat groenten eenjarige planten zijn waarvan de plant volledig verloren gaat bij de oogst en dat fruit afkomstig is van meerjarige planten. Vruchtgroenten zijn meestal afkomstig van eenjarige planten en volgens deze laatste definitie dus groenten. Maar ook op deze definitie zijn er uitzonderingen: avocado’s worden meestal beschouwd als groenten maar ze zijn niet afkomstig van eenjarige planten.
Volgens een derde definitie is fruit afkomstig van houtachtige planten en groenten van kruidachtige planten. Vruchtgroenten sorteren hier dus weer onder de groenten. De uitzonderingen op deze definitie zijn aardbeien en bananen: het zijn vruchten van kruidachtige planten.

Het verschil tussen groenten en fruit steunt meestal echter niet op plantkundige definities maar op culturele en culinaire gewoonten. Groenten worden meestal gegeten als onderdeel van een warme maaltijd. Fruit wordt doorgaans los van een maaltijd of als nagerecht gebruikt. Variëren met vruchtgroenten draagt daarom bij tot de dagelijkse aanbevolen inname van groenten.

Welke essentiële voedingsstoffen brengen vruchtgroenten aan?

Vruchtgroenten zijn zoals andere groenten nutriëntdense voedingsmiddelen. Ze bevatten relatief veel essentiële voedingsstoffen voor weinig calorieën. De aanbreng van nutriënten varieert naargelang de soort.

Alle vruchtgroenten zijn een goede bron van voedingsvezels.
Tomaten, courgettes, pompoenen en paprika’s zijn tevens goede bronnen van vitamine C. Paprika’s zijn rijk aan vitamine C en rode paprika’s bevatten meer vitamine C dan groene.
Paprika’s en courgettes zijn ook een goede bron van foliumzuur.
De gele kleur van pompoenen verraadt al dat ze heel wat carotenoïden bevatten en dus een bron zijn van vitamine A (1,2).

Ontdek meer over de voedingswaarden van vruchtgroenten

Zijn vruchtgroenten enkel verkrijgbaar in de zomer?

De meeste vruchtgroenten zijn oorspronkelijk afkomstig uit zeer zonnige streken. Met uitzondering van de tomaat worden ze pas sinds 20 tot 30 jaar ook in Vlaanderen geteeld. De tomaat is al veel langer een populaire groente. Ze behoort tot de meest geteelde en meest geconsumeerde groenten in ons land. Tomaten en courgettes worden bij ons zowel in open lucht als onder glas geteeld. Aubergines, paprika’s en komkommers worden uitsluitend in serres geteeld.
Vruchtgroenten zijn nagenoeg het hele jaar verkrijgbaar maar de aanvoer van inlands geteelde vruchtgroenten is het grootst in het voorjaar, in de zomer en in de vroege herfst. Pompoenen worden in Vlaanderen nog maar weinig geteeld. Pompoenen zijn vooral beschikbaar in de herfst en in het begin van de winter.

Hoe kan ik variëren met vruchtgroenten?

Vruchtgroenten bestaan in verschillende variëteiten en in verschillende vormen en kleuren en hebben elk hun specifieke smaken en toepassingen.

↑ ↓ Tomaten

Tomatenvariëteiten onderscheiden zich van elkaar in grootte, vorm, smaak en stevigheid. Er zijn bijvoorbeeld grote vleestomaten, kleine kerstomaatjes en langwerpige pruimtomaten. Sommige worden in trossen geplukt en verkocht (trostomaten), andere zijn enkel los te verkrijgen. De meest bekende tomatensoorten zijn rood, maar er zijn ook tomaten met een meer roze kleur (Sweet Pink), een eerder bruine kleur (Kumato, Tomarron) of een gele kleur (Summersun kerstomaatjes).

↑ ↓ Aubergines

De bekendste auberginesoort is de grote, paarse en ovaalvormige aubergine. Er bestaan echter ook witte en gele aubergines.

↑ ↓ Komkommers

De meest verkochte komkommersoorten zijn donkergroen van kleur en recht en regelmatig van vorm. Deze vorm verraadt hun verwantschap met de augurk en de courgette. Er bestaan ook gele en witte komkommers. Minikomkommers zijn handig als snelle snack of aperitiefhapje.

↑ ↓ Courgetten

Bij de courgetten zijn de groene variëteit met een rechte vorm het best bekend. Maar er zijn ook ronde courgetten en gele variëteiten. Alle variëteiten hebben een vergelijkbare smaak maar hoe kleiner de vrucht, hoe meer smaak. Behalve de courgettevrucht zijn bovendien ook de bloemen en de bladeren van de courgetteplant eetbaar en lekker.

↑ ↓ Paprika’s

Paprika’s worden in verschillende kleuren te koop aangeboden. Groene paprika's hebben een wat scherpere smaak, terwijl rode, gele en oranje variëteiten eerder zoet smaken. Ook puntpaprika’s – lang en grillig van vorm – smaken zoet. De groene paprika is eigenlijk een onrijpe vrucht die bij volledige rijpheid rood kleurt.

↑ ↓ Pompoenen

Er bestaan tientallen pompoensoorten, die men afhankelijk van de houdbaarheid opdeelt in zomerpompoenen en winterpompoenen.

Zomerpompoenen worden kort na de bloei geoogst zodat de schil nog zacht en eetbaar is. Hun houdbaarheid is hierdoor echter beperkt. De bekendste variëteiten zijn de echte pompoen en de patisson. De echte pompoen heeft het uitzicht van een grote courgette en zijn schil is groen met witte strepen. De patisson wordt omwille van zijn speciale, platte vorm soms ook keizers- of bisschopsmuts genoemd. De schil is bleek van kleur en minder zacht dan die van de courgette. De patisson wordt ook vaak als sierpompoen gebruikt.

Van de winterpompoenen vinden we bij ons vooral de reuzenpompoen en de Hokkaidopompoen terug. De vruchten worden pas geoogst als ze volledig rijp zijn. Hun dikke, harde schil is niet geschikt voor consumptie. Een pompoensoort die de laatste jaren veel aan populariteit wint, is de flespompoen of butternutpompoen. De schil is groen tot okerkleurig en wordt meestal verwijderd voor de bereiding. Het zachte, vezelige, zoetige vruchtvlees is donkergeel tot oranje.

Mag ik vruchtgroenten zowel rauw als gekookt eten?

De meeste vruchtgroenten zoals tomaten, komkommers, courgettes en paprika’s zijn zowel rauw als bereid lekker. Rauwe aubergines zijn te bitter van smaak. De schil van tomaten en vooral van paprika’s zijn voor sommigen moeilijk verteerbaar. Je kan de schil van tomaten makkelijk verwijderen door ze onderaan kruiselings in te snijden en heel kort in kokend water onder te dompelen. De schil van paprika’s komt makkelijk los als je ze onder de grill legt of ze in een gasvlam houdt tot de schil zwart wordt. De schil gewoon verwijderen met een dunschiller is ook een optie. Courgettes en komkommers hoeven niet te worden geschild.
Pompoenen worden traditioneel altijd warm bereid. Bij winterpompoenen worden de schil, de pitten en de vezels doorgaans verwijderd. Pompoenen zijn niet alleen geschikt om soep mee te maken, ze zijn ook lekker in puree of een groentetaart. Door hun neutrale smaak combineren pompoenen goed met allerhande kruiden en specerijen.

Moet ik vruchtgroenten voor hun bereiding met zout bestrooien?

Vruchtgroenten bevatten veel water. Tijdens het kook- of bakproces kunnen ze veel water verliezen wat in sommige gerechten niet wenselijk is. Vooral bij de bereiding van aubergines kan dit heel storend zijn. Daarom geven heel wat koks de tip om aubergineplakken vooraf rijkelijk met zout te bestrooien, ze zo even te laten rusten en het zout vervolgens weg te spoelen. Het zout zou het overtollige water uit de aubergine wegtrekken maar tegelijkertijd ook smaakstoffen die aubergines een licht bittere smaak geven. Ten slotte zou aubergines bestrooien met zout ook voorkomen dat ze veel vet opslorpen bij het bakken. Vind je de smaak van aubergines niet te bitter en stoort het vocht je niet dat bij de bereiding vrijkomt, negeer dan deze zouttip. Doe je het toch, let er dan op om de aubergines goed na te spoelen om zoveel mogelijk zout te verwijderen en voeg geen extra zout meer toe aan de bereiding.

Bevatten vruchtgroenten schadelijke stoffen?

In de meeste groenten zitten kleine hoeveelheden natuurlijke gifstoffen. De concentraties zijn echter zo laag dat dit niet schadelijk is voor de gezondheid.
Tomaten en aubergines maken zoals aardappelen deel uit van de familie van de nachtschadeachtigen. De planten van deze familie bevatten verschillende glycoalkaloïden. Deze stoffen zijn in grote hoeveelheden giftig voor de mens. De glycoalkaloïden worden weinig beïnvloed door de bereidingswijze. Ze worden door verhitting niet afgebroken.
Ze kunnen koorts, buikpijn, diarree, overgeven, slaperigheid, lusteloosheid, zwakheid en depressie veroorzaken. De aanwezigheid van kleine hoeveelheden glycoalkaloïden is echter geen bezwaar om vruchtgroenten te eten. Tomatine komt alleen voor in onrijpe, groene tomaten en niet in rijpe, rode tomaten. De hoeveelheid solasonine in aubergines is zo laag dat normale porties aubergines geen enkel gevaar vormen voor de gezondheid.

↑ ↓ Referenties