Mijn kind wil niets proeven. Waarom niet?

Aangeboren voorkeur voor zoet

Reeds van in de baarmoeder (op ongeveer acht maanden) kan een kind verschillende smaken onderscheiden. In tegenstelling tot zure en bittere smaken, die doorgaans worden afgewezen, wordt de zoete smaak in het algemeen geapprecieerd. Nagenoeg alle kinderen vinden chocolade, zoet fruit en ijs lekker. Ook eenvoudige hartige voedingsmiddelen, zoals bepaalde vleessoorten en melkproducten, zijn bij veel kinderen gegeerd. Meer speciale smaken maar ook groenten en orgaanvlees worden niet of maar matig gewaardeerd.
 

Kinderen kiezen voor energierijke producten

Ze hebben waarschijnlijk ondervonden dat het eten van producten zoals frieten sneller de honger stilt. Kinderen brengen dus de smaak van een product in verband met een positief effect op het organisme. Dat verklaart misschien deels waarom kinderen niet graag groenten eten. Groenten bevatten veel water en hebben een relatief lage verzadigingsgraad.
 

Smaakvoorkeuren zijn genetisch bepaald

De appreciatie van geuren verschilt meer van persoon tot persoon. Deze individuele verschillen zijn wellicht genetisch bepaald. Sommige baby’s verkiezen de geur van vanille boven deze van uitwerpselen maar bij anderen is het omgekeerde waar. Iedereen blijkt over een eigen genetisch bepaalde geurgevoeligheid te beschikken. Uit diverse studies blijkt dat de afkeer voor bepaalde voedingsmiddelen mogelijk te verklaren is vanuit deze gevoeligheid voor specifieke geuren. Personen die minder geurgevoelig zijn appreciëren in het algemeen een groter gamma aan voedingsmiddelen. Dit verklaart misschien ook waarom sommigen graag spruitjes lusten en anderen niet.
 

Mijn kind wil plots niets meer proeven. Waarom niet?

Tot de leeftijd van 1,5 à 2 jaar aanvaardt de peuter vrij gemakkelijk nieuwe voedingsmiddelen. Vanaf het einde van het tweede levensjaar worden kinderen selectiever in hun eetgedrag. De angst voor nieuwe en onbekende voedingsmiddelen of voedselneofobie neemt toe. Voedselneofobie is een veel voorkomend en normaal verschijnsel dat het meest uitgesproken is tussen 4 en 7 jaar. Door voedselneofobie willen kinderen alleen maar eten wat ze (her)kennen.

Vier factoren kunnen het fenomeen van voedselneofobie bij kinderen verklaren.

• De kinderen bevinden zich in de nee-fase, ze zetten zich af tegen hun ouders.
• In een periode van grote veranderingen (ze doen veel ervaringen op, gaan naar school en leren veel) zoeken ze een element van stabiliteit en zekerheid.
• Zij eten steeds meer zelfstandig en leren zich de vraag te stellen “is dit product wel goed voor mij?”.
• Zij hebben een verkeerde perceptie van wat op tafel komt. Het kind ervaart een voedingsmiddel dat op een andere manier is bereid mogelijk ook als nieuw. Het leert pas later de voedingsmiddelen op zich te herkennen.

Op dit ogenblik is het nog onduidelijk waarom het ene kind zich meer neofoob gedraagt dan het andere. Wel is bekend dat kinderen die bij de geboorte meer reageren op smaak, op 2-jarige leeftijd doorgaans ook selectiever en moeilijker zullen eten dan andere kinderen. 
 

Tips om kinderen te leren proeven

Om problemen aan tafel te vermijden zijn ouders nogal eens geneigd om vooral voedingsmiddelen te voorzien waarvan ze weten dat de kinderen ze graag lusten. Op die manier blijft het voedingsaanbod echter beperkt en wordt het steeds moeilijker om een evenwichtig en gevarieerd voedingspatroon aan te leren. Smaken moeten worden ontdekt, slechte etertjes of niet. Hou er rekening mee dat kinderen hun afkeer voor onbekende voedingsmiddelen moeten leren overwinnen zonder dat er druk of dwang ontstaat. Een initiële afwijzing kan worden overwonnen door kinderen geleidelijk te laten wennen aan nieuwe voedingsmiddelen zonder dwang of druk en hen vaker bloot te stellen. Maar het kan zijn dat een kind bepaalde voedingsmiddelen echt niet lust, dit is ook zo bij volwassenen.

Bied voedingsmiddelen herhaaldelijk aan

Pas na gemiddeld 8 tot 9 keren proeven, herkennen en waarderen kinderen een nieuwe smaak. Laat ze af en toe opnieuw bepaalde voedingsmiddelen proeven, eventueel in een andere vorm.
Combineer weinig geliefde voedingsmiddelen met eten waar ze dol op zijn zoals appelmoes of ander fruit, worteltjes, spaghetti, lasagne of pizza. Maar let op, als een kind erg neofoob is (grote angst voor nieuwe voedingsmiddelen), proeft het vaak makkelijker als voedsel niet gemengd is met iets anders. Ze proberen namelijk te ontdekken dat het voedingsmiddel “veilig” is.

Proeven is meer dan enkel met de mond

Proeven doe je met al je zintuigen. Je kind wil misschien eerst voelen en ruiken. Laat je kind eten aanraken, ontdekken, met de vingers eten,…. Negeer al te veel show, zure gezichten, gepruts of welk gedrag dan ook waar je je kan aan ergeren.
Spreek niet alleen over de smaak van voedingsmiddelen in termen van “ik vind dit lekker” of “het is goed voor de gezondheid”. Tracht ook smaken te beschrijven of associaties te leggen met dingen die ze goed kennen. Op die manier krijgen kinderen een zekere smaakopvoeding. Hierdoor zullen zij aanvankelijk onbekende voedingsmiddelen sneller leren herkennen en makkelijker te overhalen zijn om te proeven.

Dwing kinderen niet te proeven en let op met belonen

Leer een kind dat het niet alles moet opeten van wat het echt niet lekker vindt. Geef echter wel aan dat het altijd moet proeven van wat er op tafel komt, minstens één hapje. Kinderen kunnen soms ineens zelf aangenaam worden verrast door de smaak. Als een kind bereid is om een nieuw voedingsmiddel of een nieuwe smaak te proeven, laat het dan ook de vrijheid om het voedingsmiddel alsnog uit te spuwen.
Vermijd uitspraken zoals “eet je spinazie op of je krijgt geen dessert”. Proeven mag niet worden gekoppeld aan een beloning of straf. Een kind dat voor het opeten van zijn groenten systematisch wordt beloond met een dessert wordt zo onrechtstreeks bevestigd in zijn vooroordeel dat groenten niet lekker zijn en dessertjes wel.

Betrek je kinderen in de keuken

Kinderen zullen meer geneigd zijn te proeven als ze zelf voldoende worden betrokken: betrek ze bij het planten en oogsten in de moestuin, de inkopen in de winkel en de bereiding in de keuken.
Kinderen zullen ook makkelijker proeven van creatief gepresenteerde gerechten. Bijvoorbeeld een boterham belegd met groenten in de vorm van een gezichtje of groenten verwerkt in een groentepannenkoek. Meer inspiratie vind je in de rubriek kindvriendelijke recepten.

Geef zelf het goede voorbeeld

Maak eens iets klaar wat je zelf ook niet lekker vindt maar de rest van het gezin wel, en proef ervan. Krijg je op visite iets onbekends aangeboden, haal er dan niet meteen je neus voor op maar toon nieuwsgierigheid en proef. Ook vriendjes met smaak hetzelfde zien eten (=model-leren) helpt de bereidheid tot proeven verhogen. Zorg ook voor een goede sfeer aan tafel.