De voedingsdriehoek nader bekeken

Hoe is de voedingsdriehoek opgebouwd?

De voedingsmiddelen staan van boven naar onder gerangschikt volgens hun bewezen effect op de gezondheid en de mate waarin we er in het algemeen meer of minder van moeten eten rekening houdend met onze huidige voedingsgewoonten en de impact op het milieu. De opdeling in de voedingsdriehoek tussen voedingsmiddelen van plantaardige (bovenaan) en van dierlijke oorsprong (onderaan) illustreert de aanbevolen verhouding tussen beide met het oog op een gezonde en milieuverantwoorde voeding. Plantaardige voedingsmiddelen zoals groenten, fruit en volle granen vormen de basis van een gezonde voeding. Zij worden aangevuld met kleinere hoeveelheden voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong.

Bekijk de infografiek voor meer informatie

Hoe moet ik de voedingsdriehoek interpreteren?

• In de blauwe zone staat water. Je kan niet zonder. Elke dag voldoende water drinken, bij voorkeur kraanwater, is belangrijk om de vochtbalans in stand te houden.
• De donkergroene zone bevat voedingsmiddelen van plantaardige oorsprong met  bewezen gezondheidsvoordelen. We eten er in het algemeen nog te weinig van. Eet daarom meer groenten en fruit (bij voorkeur van het seizoen), volle granen, aardappelen en peulvruchten en kleine hoeveelheden noten, zaden en plantaardige olie (of andere vetstoffen rijk aan onverzadigde vetzuren, dit wil zeggen dat de totale hoeveelheid vet uit minstens twee derden onverzadigde vetzuren bestaat). Zij vormen de basis van onze maaltijden.
• Vul de maaltijden verder aan met producten uit de lichtgroene zone zoals vis, yoghurt, melk, kaas, eieren en gevogelte en in mindere mate met producten uit de oranje zone (rood vlees, boter en andere vetstoffen rijk aan verzadigde vetzuren). Voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong hebben over het algemeen een hogere milieu-impact, maar hebben nog steeds een plaats in een gezond en milieuverantwoord voedingspatroon. Ze zijn een goede bron van belangrijke voedingsstoffen.
• De rode bol buiten de voedingsdriehoek bevat producten die bij te hoge consumptie nadelig kunnen zijn voor de gezondheid. Ze zijn ook vaak ultrabewerkt en/of bevatten veel vet, toegevoegde suiker en/of zout en hebben weinig of geen nutritionele meerwaarde (lege calorieën) (bv. suikerrijke voedingsmiddelen zoals snoep, koeken en andere zoetigheden, suikerrijke en alcoholische dranken, vetrijke snacks en fastfood, zoutrijke producten, bewerkte vleeswaren). Ze zijn doorgaans te herkennen aan een etiket met een lange lijst van ingrediënten en additieven. Ze worden gemakkelijk overgeconsumeerd en nemen nog te vaak de plaats in van gezondere weinig of niet-bewerkte voedingsmiddelen. Eet ze daarom niet te vaak en niet te veel. De milieu-impact die gepaard gaat met hun productie kan zo ook sterk worden ingeperkt. De Nutri-Score kan helpen om de betere keuze te maken maar is geen vrijgeleide om er meer van te eten.

De grijze zone in de overzichtstabel

Voor de  verschillende zones in de voedingsdriehoek geldt dat weinig of niet-bewerkte voedingsmiddelen de voorkeur krijgen. Producten afgeleid van de basisvoedingsmiddelen die bepaalde bewerkingen hebben ondergaan (bijvoorbeeld fruitsap, wit brood) of waaraan suiker, vetstof of zout is toegevoegd (bijvoorbeeld chocolademelk, gezouten noten) worden niet visueel weergegeven en behoren tot een ‘grijze zone’ (te raadplegen op de website van Gezond Leven in de overzichtstabel van elke infofiche per voedingscategorie). Door bewerkingen of toevoegingen zijn ze niet meer zo gezond als het basisvoedingsmiddel en krijgen ze niet de voorkeur. Ze behouden wel nog een zekere voedingswaarde en er is geen overtuigend bewijs voor een nadelig gezondheidseffect. Deze producten worden evenmin beschouwd als ultrabewerkt of lege calorieën en horen daarom niet thuis in de rode bol.

Betekent meer plantaardig eten dat ik vegetarisch of veganistisch moet eten?

Zeker niet. Gezond eten betekent in de eerste plaats voldoende groenten, fruit, volkoren producten, peulvruchten en noten eten. Daarnaast is er ook plaats voor dierlijke producten in de juiste hoeveelheid. Dierlijke producten uit de voeding schrappen en niet adequaat vervangen vergroot de kans op voedingstekorten, vooral van ijzer, zink, calcium, vitamine B12 en belangrijke omega 3-vetzuren. Met name jonge kinderen, adolescenten, vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven en ouderen zijn kwetsbaar voor voedingstekorten. Gezond vegetarisch eten vergt doordachte voedingsaanpassingen. Voor veganisten volstaat de basisvoeding niet. Zij zijn aangewezen op verrijkte producten en/of supplementen.

Meer plantaardig eten gezond bekeken

Geen concrete aanbevolen hoeveelheden in de voedingsdriehoek

De voedingsdriehoek richt zich met algemene adviezen tot de algemene bevolking vanaf 1 jaar. Aangezien meer concrete aanbevelingen sterk individueel kunnen verschillen, worden er bij de voedingsdriehoek geen aanbevolen hoeveelheden weergegeven. In de visuele weergave wordt vooral ingezet op verhoudingen (meer - minder - zo weinig mogelijk) tussen enerzijds plantaardige en dierlijke voedingsmiddelen en anderzijds weinig of niet-bewerkte en sterk bewerkte voedingsmiddelen (lege calorieën). De voedingsdriehoek wil mensen op die manier stimuleren om kleine verbeterstappen te nemen voor hun gezondheid en die van de planeet in plaats van ineens grote veranderingen door te voeren.
Op www.gezondleven.be zijn ter info nog de voedingsaanbevelingen per leeftijdsgroep van 2014 opgenomen. Voor meer info over concrete aanbevolen hoeveelheden wordt echter vooral verwezen naar de ‘Food Based Dietary Guidelines’ van de Hoge Gezondheidsraad. Voor persoonlijk advies wordt aangeraden om door te verwijzen naar een erkende diëtist.

Meer lezen over de voedingsdriehoek

Bewegingsdriehoek

Naast de voedingsdriehoek werd voor beweging en sedentair gedrag een apart model ontwikkeld: de bewegingsdriehoek.

Geluksdriehoek

Ook mentaal welbevinden wint aan belangstelling. De geluksdriehoek wil mensen informeren en inspireren over hoe ze zich gelukkig en goed of beter in hun vel kunnen voelen