Hoe kwam de voedingsdriehoek tot stand?

Wie ontwikkelde de voedingsdriehoek?

De voedingsdriehoek is een initiatief van het Vlaams Instituut Gezond Leven. Gezond Leven is een expertisecentrum voor gezondheidsbevordering en ziektepreventie en een partnerorganisatie van de Vlaamse overheid. Zij levert strategieën, advies en begeleiding, opleidingen en methodieken ter ondersteuning van gezondheidsprofessionals (zoals diëtisten, artsen en leerkrachten) en beleidsmakers. Het instituut informeert ook rechtstreeks de Vlaming over hoe hij gezond kan leven, en hoe hij mee kan ijveren voor een gezonde leefomgeving.

Gezond Leven heeft voor de ontwikkeling van de voedingsdriehoek advies gekregen van experten in voeding en gezondheid, gedrag, communicatie en milieu.

Hoe kwam de voedingsdriehoek tot stand?

De voedingsdriehoek werd in 2017 gelanceerd en is gebaseerd op een uitgebreide literatuurstudie van de actuele wetenschappelijke kennis over gezonde voeding en het advies van onafhankelijke experten. Hierin werd ook al aandacht besteed aan de milieu-impact van voedingspatronen. In 2021 werd het milieu-aspect verder onderbouwd en mee geïntegreerd in de tips en tools van de voedingsdriehoek.

Is een gezonde en milieuverantwoorde voeding ook een duurzame voeding? Om van een duurzame voeding te kunnen spreken moet men naast milieu-aspecten (o.m. uitstoot van broeikasgassen, land- en watergebruik) ook rekening houden met sociale en economische dimensies (bv. culturele aanvaardbaarheid, voedselzekerheid, betaalbaarheid, eerlijke vergoedingen voor voedselproducenten). Die laatste zijn nog niet meegenomen in de aanbevelingen. Ze worden verder onderzocht.

Op basis van de onderbouwingsrapporten werden drie algemene uitgangspunten geformuleerd.

1. Eet in verhouding meer plantaardige dan dierlijke voeding. Een volledige omschakeling naar een vegetarisch of veganistisch voedingspatroon is niet nodig. Geef de voorkeur aan weinig of niet-bewerkte voedingsmiddelen.
2. Eet en drink zo weinig mogelijk lege calorieën. Je vindt ze in de rode bol buiten de voedingsdriehoek. Deze producten zijn niet verboden, maar eet ze niet te vaak en niet te veel.
3. Vermijd voedselverlies en matig je consumptie. Koop en eet niet meer dan nodig. Dat voorkomt voedselverlies, overconsumptie en overgewicht.

Deze drie algemene grondslagen werden verder uitgewerkt en vertaald naar het eenvoudig beeld van de voedingsdriehoek en meer concrete en haalbare tips die flexibel kunnen worden ingezet rekening houdend met persoonlijke voorkeuren, doelen, plannen en kookvaardigheden. Zo wil men de Vlamingen sensibiliseren en motiveren om kleine verbeterstappen te nemen voor hun gezondheid en het milieu.

Meer lezen: De voedingsdriehoek nader bekeken en hoe je hem moet lezen?

Meer lezen: Van de theorie naar de praktijk

Volgens welke criteria werd de voedingsdriehoek ingedeeld?

De volgende criteria werden gebruikt (in volgorde van belangrijkheid):

1. De wetenschappelijke bewijskracht voor het effect van een voedingsmiddelengroep op de gezondheid; er is vooral gekeken naar verbanden met en effecten op gewichtstoename (overgewicht/obesitas) en chronische ziekten zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en verschillende kankers; de aanbreng van gemeenschappelijke nutriënten werd niet langer als basis gebruikt.
2. De impact op het milieu.
3. De huidige consumptiegewoonten van de Belgen.

Waarom heeft Vlaanderen een eigen model?

Er bestaan wereldwijd verschillende voedingsvoorlichtingsmodellen. In Nederland gebruikt men bijvoorbeeld de “Schijf van Vijf” en in de Verenigde Staten “My Plate”. Hoewel de algemene aanbevelingen veelal gelijklopend zijn, zijn er toch kleine verschillen. Elke regio heeft immers zijn eigen eetcultuur.

Het is belangrijk dat voedingsvoorlichters kunnen teruggrijpen naar een model dat courant gebruikte producten afbeeldt die herkenbaar zijn voor de mensen en aansluiten bij hun eetcultuur. Alleen op die manier kan een voorlichtingsmodel effectief zijn. Aardappelen bijvoorbeeld worden bij ons als onderdeel van een warme maaltijd geserveerd ter vervanging van graanproducten. In andere landen, zoals de VS, worden aardappelen als groenten beschouwd die men ter afwisseling maar niet elke dag eet.