De voedingswaardetabel lezen en begrijpen

De voedingswaardetabel: verplichte vermelding van voedingswaarde per 100 g

De verplichte vermelding van de voedingswaarde gebeurt meestal in de vorm van een voedingswaardetabel of achter elkaar in tekstvorm. De voedingswaardetabel bestaat minstens uit:

• het gehalte aan energie (uitgedrukt in kJ/kcal);
• het gehalte aan vetten en verzadigde vetzuren;
• het gehalte aan koolhydraten en suikers;
• het gehalte aan eiwitten;
• het gehalte aan zout (= gehalte natrium x 2,5).
• nutriënten waarvoor een voedings- of gezondheidsclaim wordt gemaakt (bv. vitaminen en mineralen)

Daarnaast mag de fabrikant vrijwillig ook het gehalte opsommen aan:

• enkelvoudige en meervoudige onverzadigde vetzuren
• polyolen
• zetmeel
• vezels  

De voedingswaarde per 100 g of per 100 ml product vermelden is verplicht en maakt het mogelijk om producten snel en makkelijk met elkaar te vergelijken.
 

De voedingswaarde per portie

De voedingswaarde kan ook per portie of per verpakkingseenheid worden weergegeven. Hou er rekening mee dat de porties kunnen variëren naargelang het product. Ontbijtgranen zijn hiervan een goed voorbeeld: de portiegrootte kan sterk verschillen tussen merken en soorten, gaande van 30 g tot 60 g. Soms wordt ook rekening gehouden met de toevoeging van melk.

Laat je ook niet door de verpakking misleiden. De beschreven portie op het etiket kan bijvoorbeeld kleiner zijn dan de portie die is afgebeeld op de verpakking of kan gelden voor één koekje in plaats van voor twee samen verpakte koekjes.
 

Voedingswaarde uitgedrukt als percentages van de referentie-innames

Daarnaast mogen de verplicht te vermelden energetische waarde en de hoeveelheid vetten, verzadigde vetzuren, koolhydraten, suikers, eiwitten en zout ook worden uitgedrukt als het percentage van de referentie-innames zoals vastgelegd in de EU-verordening 1169/2011. De wettelijk vastgelegde referentie-innames gelden voor een gemiddelde volwassene en zijn als volgt voor de macronutriënten: energie: 8400 kJ of 2 000 kcal, totale vetten: 70 g, verzadigde vetzuren: 20 g, koolhydraten: 260 g, suikers: 90 g, eiwitten: 50 g, zout: 6 g. In de EU-verordening 1169/2011 is de eenheid en de referentie-inname vastgelegd voor elk vitamine en mineraal dat in de voedingswaardetabel mag worden opgenomen.

De percentages van de referentie-innames mogen per 100 g of 100 ml of per portie of per consumptie-eenheid worden uitgedrukt. Voor vitaminen en mineralen moeten de percentages van de referentie-innames per 100 g of per 100 ml altijd verplicht worden vermeld.
 

Geen onderscheid tussen toegevoegde of van nature aanwezige suikers

De voedingswaardetabel geeft onder ‘suikers’ de som weer van de hoeveelheid van nature aanwezige suikers (bv. fructose en glucose in fruit en lactose in melk) en de hoeveelheid toegevoegde suikers. Raadpleeg de lijst van ingrediënten om te achterhalen of er suikers aan het product zijn toegevoegd. Hoeveel suikers precies zijn toegevoegd, kan je op basis van de beschikbare informatie niet altijd achterhalen. In tegenstelling tot de Verenigde Staten, die de vermelding van de hoeveelheid toegevoegde suikers verplicht sinds 2016, bestaan er in Europa geen richtlijnen over de etikettering van de hoeveelheid toegevoegde suikers. Toch kiezen sommige fabrikanten er vrijwillig voor om de hoeveelheid toegevoegde suikers in de voedingswaardetabel hun product te vermelden.
 

Aandachtspunten als je producten vergelijkt

Vergelijk de voedingswaarde tussen producten op dezelfde basis, namelijk per 100 g of per vergelijkbare portie. Een portie of 100 g van een product afwegen, kan helpen om de voedingswaarde van verschillende producten beter te leren inschatten. Producten vergelijken wordt ook moeilijk als het ene product bijvoorbeeld beter scoort op verzadigd vet maar een ander beter op suikers.
 

Beoordeel het voedingsmiddel niet alleen op basis van de calorieën

Het energiegehalte alleen volstaat niet om de voedingswaarde van een voedingsmiddel te beoordelen. Een product kan calorierijk zijn omdat het veel vet en/of koolhydraten bevat maar wanneer het aandeel verzadigd vet en (toegevoegde) suiker beperkt is, het product vezelrijk is en belangrijke vitaminen en/of mineralen bevat, dan kan het product best oké zijn (bv. noten). De nutriëntenrijkdom is dus eveneens belangrijk bij de beoordeling van de voedingswaarde. Hou er rekening mee dat de voedingswaardetabel nog vaak niets of weinig zegt over het vitamine- en mineralengehalte.
Beoordeel het voedingsmiddel zoveel mogelijk in zijn totaliteit en geef zoveel mogelijk de voorkeur aan weinig bewerkte producten en voedingsmiddelen met weinig toegevoegde suikers, zout, verzadigd vet en met veel vezels.