Het idee van de voedingsmatrix is een relatief nieuw concept. Het stelt dat de gezondheidsvoordelen van een voedingsmiddel niet alleen moeten worden gezocht in het effect van de verschillende voedingsstoffen maar ook in de interactie tussen verschillende voedingscomponenten. De gezondheidseffecten van voedingsmiddelen als geheel blijken vaak groter of verschillend te zijn van die van de nutriënten die ze bevatten. Het wetenschappelijk onderzoek focust daarom niet alleen meer op de gezondheidseffecten van afzonderlijke voedingsstoffen maar ook op die van voedingsmiddelen en voedingspatronen.
Een voedingsmiddel is complex
Een voedingsmiddel is een combinatie van honderden voedingsbestanddelen. Groenten en fruit bieden naast vitaminen ook voedingsvezel, kalium en polyfenolen. Volkoren producten op basis van volledige graankorrels zijn niet alleen een bron van koolhydraten en vezels maar ook van tientallen verschillende antioxidanten. Kaas bevat niet alleen verzadigd vet maar ook veel calcium, de vitaminen B2 en B12 en hoogwaardige eiwitten.
Voedingsmiddelen bestaan uit verschillende nutriënten vervat in een specifieke structuur. Niet alleen de aanwezige nutriënten maar ook de complexe voedingsmatrixstructuur bepaalt de gezondheidseffecten. Allerlei fysische en scheikundige factoren kunnen het verzadigingsgevoel en de vertering en de absorptie van nutriënten beïnvloeden en bijgevolg ook hun uiteindelijke gezondheidseffect.
Enkele voorbeelden
- Fruit geconsumeerd als sap of in de vorm van een stuk fruit zal een ander effect hebben op verzadiging.
- Amandelen meer of minder kauwen beïnvloedt de vetopname en de eiwitvertering.
- Je haalt veel meer carotenoïden uit wortelen bereid met olie (39 %) dan uit rauwe stukken wortel (3 %).
- Dezelfde hoeveelheid melkvet geven in de vorm van opgeklopte room of kaas heeft minder effect op het LDL-cholesterolgehalte dan in de vorm van boter. De melkvetglobulemembranen in opgeklopte room zijn groter en kaas bevat veel calcium. Dat kan de vetabsorptie beïnvloeden en dus een gunstig effect hebben.
Besluit
De gezondheidseffecten van voedingsmiddelen worden best niet langer alleen beoordeeld op basis van hun nutriëntensamenstelling. De voedingsmatrix, de nutriëntdensiteit en de bijdrage van een voedingsmiddel aan de inname van essentiële voedingsstoffen moeten eveneens worden meegenomen wanneer men een gezonde voeding definieert en bij de uitwerking van het toekomstige voedings- en gezondheidsbeleid.
- Gezondheidsraad. Richtlijnen goede voeding 2015. Den Haag: Gezondheidsraad, 2015; publicatienr. 2015/24 – www.gr.nl
- Vlaams Instituut Gezond Leven (2017) Onderbouwing inhoudelijke visie voeding en gezondheid. Achtergronddocument bij vernieuwde richtlijnen en visuele voorstelling van de voedingsdriehoek. Laken (Brussel), Online: gezondleven.be
- Fardet A, Boirie Y. Associations between food and beverage groups and major diet-related chronic diseases: an exhaustive review of pooled/meta-analyses and systematic reviews. Nutr Rev. 2014;72(12):741-62
- Expert meeting georganiseerd door het European Milk Forum (EMF) in samenwerking met VLAM in het kader van het informatieprogramma ‘Milk, nutritious by nature’ – Brussel 11 oktober 2017 - Presentaties van de sprekers op http://www.milknutritiousbynature.eu/the-dairy-matrix-a-new-approach/
Lees meer
De zuivelmatrix onderzocht
De gezondheidseffecten van zuivel blijken vaak anders dan verwacht op basis van hun nutritionele samensteling. Dat kan te maken hebben met de zuivelmatrix.
Het voedingsmatrixeffect in beeld
Ontdek het concept van het voedingsmatrixeffect. Deze video bestemd voor voedings- en gezondheidsprofessionals biedt meer duiding.