We eten nog te weinig groenten
Dat blijkt uit de gezondheidsenquête van 2013 uitgevoerd door het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) (1). Het percentage Belgen dat dagelijks groenten eet, is in vergelijking met 2008 zelfs verder gedaald van 85 % naar 78 %. Slechts 39 % van de bevolking van 6 jaar en ouder, eet de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid groenten. Vrouwen eten frequenter groenten dan mannen. Benieuwd welke gebruikelijke inname van groenten de voedselconsumptiepeiling van 2014 zal vaststellen. Deze resultaten worden in het najaar van 2016 bekendgemaakt. We houden je op de hoogte via de NICE-nieuwsbrief en de NICE-site. Schrijf je gratis in via www.nice-info.be.
Wat houdt ons tegen?
Persoonsgebonden factoren
Verschillende persoonsgebonden factoren zoals aangeboren smaakvoorkeuren, attitude, motivatie, nutritionele kennis en vaardigheden zijn van invloed op de groenteconsumptie. Dankzij smaaktesten, smaakopvoeding en een gevarieerd aanbod van nieuwe smaken kunnen kinderen en jongeren geleidelijk aan nieuwe smaken leren kennen en ze dankzij een regelmatig aanbod ook leren waarderen. De motivatie of intentie om meer groenten te eten wordt vooral bepaald door het vertrouwen in de eigen vaardigheden, sociale invloeden en zelfwaargenomen voor- en nadelen van meer groenten eten. Kinderen van jongs af aan betrekken bij het boodschappen- en het keukengebeuren kan helpen (4,5).
Omgeving
Familiale factoren beïnvloeden de groenteconsumptie. Vrouwen zorgen er vaak voor dat hun echtgenoten meer groenten eten en meer variëren. Vrouwen blijken gevoeliger voor gezondheidsboodschappen, ze doen vaker boodschappen en staan nog altijd het meest in de keuken. Hoe meer sociale steun, hoe hoger de consumptie van groenten. Tafelgenoten veel groenten zien eten, werkt stimulerend. Familieregels, zelf het goede voorbeeld geven, aanmoedigingen en voldoende en verschillende groenten aanbieden in plaats van minder gezonde alternatieven, zijn belangrijk om kinderen genoeg groenten te leren eten. Zoals alom bekend: jong geleerd, is oud gedaan. Kinderen onder druk zetten om meer groenten te eten blijkt niet effectief. Ook op school en op het werk kan een ruim en aantrekkelijk groenteaanbod ertoe bijdragen dat leerlingen en werknemers meer groenten eten (4,5).
Inkomen en opleiding
Hoger opgeleiden en mensen met een hoger inkomen eten doorgaans meer groenten dan lager opgeleiden en mensen met een laag inkomen. De idee dat verse groenten duur zijn kan meespelen (4). Lekker gezond eten hoeft nochtans niet duur te zijn. Zeker niet als men bijvoorbeeld kiest voor seizoensgroenten in plaats van voor meer exclusieve of exotische soorten. Hoger opgeleiden hebben doorgaans ook meer besef van gezonde eetgewoonten en ervaren meer positieve sociale invloeden (4).
Verwerkte groenten: een goed alternatief?
Verwerkte groenten zijn diepvriesgroenten en groenten in blik of glas. Ze zijn gebruiksklaar en je kan ze thuis altijd in voorraad hebben. Dat is handig bij tijdsgebrek. Verwerkte groenten zijn makkelijk te portioneren en vaak goedkoper dan verse groenten (8).
Verwerkte groenten worden zodanig verwerkt en verpakt dat ze lang houdbaar zijn en hun voedingswaarde zoveel mogelijk behouden. Diepvriesgroenten worden direct na de oogst schoongemaakt en ingevroren. Hierdoor bevatten ze soms meer vitaminen dan verse groenten die meerdere dagen worden bewaard (8,9).
Verse of diepvriesgroenten waaraan geen zout, room of saus is toegevoegd krijgen de voorkeur. Aan blikgroenten is meestal zout en/of suiker toegevoegd (2).
Groenten allerhande
Belang van variatie
Zoals verschillende groentesoorten verschillend smaken, bevatten ze ook verschillende voedingsstoffen. De ene soort bevat bijvoorbeeld wat meer bètacaroteen en een andere wat meer vitamine C. Variëren is dus de boodschap.
Kiezen voor seizoensgroenten biedt automatisch variatie. Het is ook goedkoper en meer duurzaam.
Kies tijdens de wintermaanden bij voorkeur diepvriesspinazie. Die is in de zomer geteeld en bevat minder nitraat.
Rauw en bereid
Rauwe groenten zijn gezond maar eet ook bereide groenten. Sommige voedingsstoffen worden beter opgenomen uit bereide groenten doordat de celwandstructuur tijdens het kookproces wordt opengebroken. Dat geldt bijvoorbeeld voor lycopeen uit tomaten en glucosinolaten uit koolsoorten. Van bereide groenten kan men ook meer eten dan van rauwkost. Zo haalt men makkelijker de aanbevolen hoeveelheid groenten.
Uit eten
Wie regelmatig uit eten gaat of in de bedrijfskantine luncht, moet erop letten om ook daar voldoende groenten te nemen. Extra groenten bijvragen of gebruik maken van de saladbar of de groentetoog zijn goede gewoonten. Het assortiment in de groentetoog wordt steeds ruimer en biedt naast rauwkost ook vaker warme groenten.
Zijn kinderen moeilijke groente-eters?
Betrek ze regelmatig bij de bereiding van de maaltijd. Zo maken ze kennis met verschillende groenten en bereidingswijzen. Meer betrokkenheid werkt stimulerend om meer groentesoorten te proeven.
Weetjes
De juiste winkelinrichting
Een goed gekozen winkelinrichting kan de aankoop van gezonde producten zoals groenten en fruit stimuleren. Pijlen met attractieve slogans die de weg naar een betere gezondheid beloven, zouden de verkoop van groenten en fruit kunnen helpen verhogen. Dit wordt nog verder onderzocht (6). Deze strategie kan ook in bedrijfs- of schoolkantines worden toegepast.
Maakt groenten eten gelukkiger?
Uit een studie blijkt dat mensen die veel groenten en fruit eten gelukkig en tevreden zijn. Dit geluksgevoel zou zelfs vergelijkbaar zijn met het geluksgevoel na het vinden van een baan na een lange periode van werkloosheid. De studie kan niet bewijzen dat er een oorzakelijk verband is tussen meer groenten en fruit eten en gelukkiger worden. Mogelijk eten mensen die zich gelukkiger voelen gewoon meer groenten en fruit (7).
Vergeten groenten in de kijker
De lokale groenteboer biedt een interessant aanbod aan seizoensgroenten, inclusief vergeten of minder courante groenten zoals rammenas, pastinaak, koolrabi en warmoes. De website www.rechtvanbijdeboer.be geeft verschillende manieren om een lokaal en gevarieerd groentepakket in huis te halen. Bijvoorbeeld wekelijks of tweewekelijks via een groenteabonnement.
- Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Gezondheidsenquête 2013. Rapport 2: gezondheidsgedrag en leefstijl - https://his.wiv-isp.be/nl/SitePages/Introductiepagina.aspx
- E. Vanhauwaert. De actieve voedingsdriehoek. Eerste druk 2012. Uitgeverij Acco. ISBN 978-90-334-8639-5 – www.vigez.be > webwinkel – www.vigez.be/voeding
- E. Naessens. Groenten, fruit en gezondheid. De aanbevelingen blijven van kracht. Nutrinews maart 2011 – ook te raadplegen via www.nice-info.be > Nutrinews
- EUFIC review. Fruit and vegetable consumption in Europe: do Europeans get enough? 01/2012 – www.eufic.org - geraadpleegd augustus 2016
- Waarom eet Jan Publiek nog te weinig groenten? Determinanten van groenteconsumptie. Nutrinews Special verwerkte groenten november 2006
- C. R. Payne et al. This Way to Produce: Strategic Use of Arrows on Grocery Floors Facilitate Produce Spending Without Increasing Shopper Budgets. Journal of Nutrition Education and Behavior 2016; 48 (7): 512-513
- R. Mujcic et al. Evolution of well-being and happiness after increases in consumption of fruit and vegetables. Am J Public Health 2016; 106 (8) :1504–1510. doi:10.2105/AJPH.2016.303260
- E. Naessens. Verwerkte groenten in de kijker. Nutrinews juni 2013 – ook te raadplegen via www.nice-info.be > Nutrinews
- Voedingswaarde van industrieel verwerkte groenten. Nutrinews Special verwerkte groenten november 2006 – ook te raadplegen via www.nice-info.be > Nutrinews
