Advies inzake arseen in voeding voor baby's en peuters

In december 2018 publiceerde de Hoge Gezondheidsraad een advies omtrent het gebruik van rijst en rijstproducten in de voeding van baby’s en peuters. Rijst is een belangrijke bron van arseen. In tegenstelling tot essentiële metalen zoals ijzer, heeft ons lichaam geen arseen nodig om te leven.

Arseen kan de gezondheid schaden

Arseen behoort zoals cadmium, kwik, lood en tin tot de groep van de ‘zware metalen’. Door zowel natuurlijke processen als menselijke activiteiten komen zware metalen in het milieu terecht. Plantaardige producten, vis, zeewier en vlees kunnen via contact met de bodem, water en lucht gecontamineerd geraken met zware metalen. Door consumptie van deze voeding kunnen de zware metalen in ons lichaam terechtkomen. Omdat zware metalen in hoge concentraties schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid, werd er in de Europese en de Belgische voedselcontaminantenwetgeving vastgelegd hoeveel zware metalen voedingsmiddelen maximaal mogen bevatten.

Arseen in de voeding

Uit eerder onderzoek blijkt dat rijst voor de Belgische consument een belangrijke bron van blootstelling aan arseen vormt. Enerzijds omdat rijst een relatief hoog arseengehalte bevat (rijst zou meer arseen opnemen uit de bodem dan andere graankorrels) en anderzijds omdat rijst regelmatig deel uitmaakt van het huidige voedingspatroon.
Er bestaan zowel toxische als niet-toxische vormen van arseen. Zij komen in de voeding in verschillende verhoudingen voor. Rijst bevat voornamelijk de toxische vorm (anorganisch arseen). Er werden maximumgehaltes voor arseen vastgelegd voor (niet-)voorgekookte witte rijst, rijstwafels, rijstvellen, rijstcrackers en rijstkoeken. Voor rijst, bestemd voor de productie van voedingsmiddelen voor zuigelingen en peuters, zijn de maximumgehaltes strenger.

Een exclusief gebruik van rijstproducten voor baby’s en peuters wordt afgeraden

(Volkoren)rijst heeft zeker zijn plaats in een gezonde en gevarieerde voeding. In sommige situaties worden rijst en rijstproducten zeer regelmatig op het kindermenu gezet in de vorm van bijvoorbeeld rijst, rijstnoedels, rijstontbijtgranen, rijstkoeken, rijstdrank of babyvoeding op basis van rijst. Bijvoorbeeld bij kinderen met een voedselovergevoeligheid zoals een glutenintolerantie, lactose-intolerantie of koemelkeiwitallergie. Ook de toenemende trend om veganistisch te eten kan gepaard gaan met een hogere consumptie van onder meer rijstdranken.

De Hoge Gezondheidsraad onderzocht welk effect dergelijke (hoge) innames van rijst en rijstproducten op de blootstelling aan arseen bij baby’s en peuters kan hebben. Ze onderzochten dit in verschillende scenario’s voor verschillende leeftijdsgroepen en stelden vast dat de dagelijkse blootstelling aan arseen in alle onderzochte scenario’s (behalve de baby’s van 3 maanden die borstvoeding krijgen) hoger is dan die van volwassenen (zoals gemeten in een eerder project).

Er is nog onvoldoende kennis over de gezondheidseffecten van een dergelijke blootstelling aan arseen en bijkomend onderzoek is daarom vereist. Op basis van de huidige resultaten, werd een advies geformuleerd voor ouders en gezondheidsmedewerkers:  

• Ga voor een gezonde en evenwichtig voeding met voldoende variatie. Schakel niet exclusief producten op basis van rijst in maar varieer met andere zetmeelbronnen.
• Kook rijst in voldoende grote hoeveelheid water (6 keer zoveel water als rijst) en giet het kookwater weg.
• Geef niet dagelijks of standaard rijstkoeken mee als tussendoortje. Ga liever voor een portie groenten, een stukje fruit, een volkoren boterham met beleg of een ongesuikerd melkproduct als tussendoortje.
• Vervang borstvoeding, flesvoeding of koemelk niet zomaar door rijstdrank.
• Raadpleeg je arts of diëtist voor een geschikt alternatief voor koemelk in geval van voedselovergevoeligheid voor koemelk. 

Arseen is een natuurlijk contaminant in onze voeding en kan niet volledig vermeden worden. De inname ervan trachten te vermijden, is iets waar we wel op kunnen inzetten.

Het volledige rapport van het advies HGR NR. 9252 ‘Arseen in voeding voor baby’s en peuters’ kan je raadplegen op de website van de Hoge Gezondheidsraad.