Gezond voedings- en drankenaanbod op school

Start met een kritische blik op het huidige aanbod

Om het aanbod gezonder te maken zijn meestal geen drastische ingrepen nodig. Een paar aanpassingen volstaan vaak en botsen op minder weerstand. Het Vlaams Instituut Gezond Leven, biedt als onderdeel van de methodiek Gezonde school, een reeks instrumenten voor een effectief voedingsbeleid op school zoals checklists voor de analyse van het bestaand aanbod op school en schoolfiches aan met onderbouwde aanbevelingen voor het aanbod van dranken, tussendoortjes, warme maaltijden en belegde broodjes. Er zijn fiches voor de basisschool en voor de secundaire school.
 

Richtlijnen voor de warme maaltijd

In het najaar van 2017 werd een gids met richtlijnen voor schoolmaaltijden ontwikkeld door het Vlaams Instituut Gezond Leven. De gids werd afgetoetst bij verschillende cateraars, voorgelegd aan een aantal scholen (kleuter-, basis- en secundaire scholen) en besproken met verschillende stakeholders aan de hand van ronde tafelgesprekken. De handleiding biedt antwoorden op vragen zoals: hoe stel je een evenwichtige maaltijd op school samen, welke porties hanteer je, hoe zorg je voor voldoende variatie, en hoe creëer je een aangename refter. De richtlijnen sluiten aan bij de aanbevelingen van de voedingsdriehoek.
 

Richtlijnen voor gezonde broodjes

In navolging van de richtlijnen voor de warme maaltijd werd in 2019 ook een gids voor een gezonde broodjeslunch op school voorgesteld. Ook deze gids kwam na een brede consultatie tot stand en sluit aan bij de aanbevelingen van de voedingsdriehoek.

Alvast enkele tips:

• Zorg voor een evenwichtig aanbod met veel variatie. Naast vooral basisproducten zoals water, bruin bood, vers fruit en melkproducten zijn extra's zoals frisdranken, koek en snoep niet verboden op voorwaarde dat ze de balans niet doen overhellen.
• Wat kinderen niet kennen, zullen ze niet snel kiezen. Breng hierin verandering door gezonde producten een prominente plaats te geven in het aanbod en ze extra onder de aandacht van de scholieren te brengen (bv. gratis laten proeven, posters met beeld en/of informatie ophangen, een themaweek organiseren).
• Een gezond aanbod moet er aantrekkelijk en smakelijk uitzien: fruit oogt mooier in een gezellige fruitmand maar smaakt ook heerlijk fris uit een gekoelde automaat, bewaar en serveer melkproducten koel (koelkast, koelvitrine of automaat), vers bereide knapperige bruine broodjes met groenten smaken lekkerder dan klef wit brood.
• Een echt "broodje gezond" bestaat uit twee sneetjes bruin brood belegd met een sneetje ham of kaas of ei en flink wat rauwkost. Een broodje met driedubbel beleg, een blad sla, een schijfje tomaat en een klodder mayonaise is geen "broodje gezond" meer.
• Ongeveer 60% van de Vlaamse scholen geven warme maaltijden. Zij moeten beantwoorden aan een aantal basisregels. Zo mag een volwaardige portie groenten (200 g) niet ontbreken. Vergeet ook geen vers fruit en melkproducten als dessert.
• Let erop dat alles volgens de geldende hygiëneregels verloopt.
• Vraag bij uw leverancier na wat allemaal mogelijk is. Het is vaak veel meer dan je denkt.
   

Drankautomaten

In heel wat secundaire scholen staat een drankautomaat. Het kan een handig kanaal zijn om de leerlingen van drank te voorzien. Daar is niets fout aan maar de juiste inhoud is belangrijk om jongeren te helpen een gezonde keuze te maken. Welke producten een automaat aanbiedt, heeft de school voor een groot deel zelf in handen.

• Zorg voor een ruim aanbod aan water (zowel mineraalwater als bruisend water), vraag naar melkproducten (witte melk heeft de voorkeur) en fruitsap. Beperk het frisdrankenaanbod tot één gewone frisdrank en één light- of energiearme variant.
• Plaats water bovenaan in de automaat zodat het wateraanbod het meest opvalt.
• Bied water en melkdranken goedkoper aan.

Meer informatie en sensibilisatiemateriaal
in de toolbox 'Gezond gebeten'
voor kleuters, lagere shoolkinderen en jongeren.